16 Haz

Ertele-me

Hemen hemen herkes hayatı boyunca bazı zamanlarda erteleme davranışı sergilemiştir. Okul yıllarında ders çalışma sırasında başlayan ertelemeler, günlük yaşamda faturaları ödememe, maillere ya da mesajlara cevap vermeyi geciktirme veya sağlık kontrollerini erteleme gibi pek çok alana yayılarak, gittikçe kronikleşen bir hal alabilmektedir. Yaşamın her alanında karşılaşılan, üretkenliğimizi önemli derecede baltalayan, erteleme davranışının karmaşık yapısı basit metotlar ile çözülebilmektedir.

Problemli davranış, kısa vadede iyi gelme, uzun vadede soruna yol açma olarak tanımlanır. Ertelemenin bir tanımını yapmaya çalışsaydık eğer, birebir aynı tanımı yapmamız mümkün olurdu. Sorunu erteleyen kişi o an ertelediği için kaçmış olabileceğini düşünür, kaçabileceğine inanır, oysa tek yaptığı şey sorunun ileride karşısına daha büyük ve zorlayıcı olarak çıkmasına yol açmaktır. İnsanoğlu yapısı itibariyle ödülü hemen gelen aktivitelere yatkındır. Başka bir deyişle, bu akşam yazı yazmak yerine film izlemeyi tercih ettiğimde ödül hemen gelir ve geçicidir. Fakat yazı yazmayı tercih ettiğimde ödül bir ay sonra basılan bülten ile gelir ve kalıcıdır.

Ertelenen işlere yönelik ilk adım; zorunlu aktiviteleri (kalıcı ödül aktivitelerini) öne, keyif aktivitelerini sona yerleştirmektir. Eğer zor ve ödüllendirici olmadığını düşündüğünüz için yapmanız gerekenlerden kaçıyorsanız zevk tahmini yapmanız kaçınmalarınızı azaltacaktır. Yapmanız gereken işleri listeleyip yapmadan hemen önce “Bu işi yaparsam ne kadar keyif alırım?” bunu tahmin edip, işi yaptıktan hemen sonra da “Ne kadar keyif aldım?” bunu not alabilirsiniz. Keyif almayacağınızı düşündüğünüz için aktiviteleri erteleme eğilimindeyseniz, keyif tahminlerinin öncesi ve sonrasını görmek daha gerçekçi tahminlerde bulunmanızı sağlayacaktır.

Her hedef, hedefe giden adımlardan oluşmaktadır. O adımlar uygun şekilde atıldığında hedefe ulaşılır. Ertelenen işleri bir liste yapmak, ertelenen işler listesinden öncelik sırasını belirlemek ve birincil öncelikli görülen işlerin her bir adımını yazmak ve sadece o işin ilk adımını tamamlamayı hedeflemekte erteleme karşıtıdır. Sadece ilk adıma odaklanmak, işin tamamına odaklanıp ertelemekten sizi alıkoyacaktır.

Erteleme karşıtı bir diğer öneri de, ertelemenin uzun vadede ve kısa vadede avantajları ve dezavantajları listesini yapmaktır. Size ödettiği bedelleri görmek harekete geçmenizi sağlayacaktır.

Erteleme davranışının ilintili olduğu bir diğer davranış mükemmeliyetçi kişilik yapısıdır. Doğru olanı yapma amacıyla aşırıya kaçma mükemmeliyetçiliğin göstergelerindendir. Bu davranışta olan bireyler hata yapmaması gerektiğini düşündüğünden performansını sürekli olarak kontrol etmekte ve hatasız olana dek yinelemektedir. Bununla birlikte bireyler kendilerini aşırı kontrol etmekte ve bunu hatasız bir performans sergilemek için yapmaktadır. Bu bağlamda mükemmeliyetçi bireyler hata yapma korkusu ile işi ertelemeyi seçtikleri gibi başlamamayı ya da bırakmayı da seçebilirler.

Mükemmeliyetçiliğe bağlı geciktirmenin üretkenliğinizi baltalamaması için yapacağınız işleri küçük parçalara bölmek ve her bir adımı için kendinizden %60 ya da yüzde 70 düzeyinde performans beklemek bunun yanında süreç odaklı kalmak faydalı olacaktır.

Asiye Nurnihan YURDAKUL

Uzm. Klinik Psikolog

AŞAĞIDAKİ YAZILARI DA MERAKLA OKUMAK İSTEYEBİLİRSİNİZ! 

Depresyon Mu? Maskeli Depresyon Mu? Mutsuzluk Hali Mi?

Kendinle Barışma Vakti

Koronavirüs (Covid-19) ve Biz

Beslenmem Tamamen Duygusal!

Bahar Yorgunluğu

Hansen'in Yaşam Planlamasına Bütüncül Yaklaşım ve Karar Verme Süreçleri

Seçim Kuramı ve Gerçeklik Terapisi

Bilim, Etik ve İnsan Onuru

What İs Filial Therapy?