Ailede ve Çocuk Gelişiminde Babanın Rolü

Aile toplumun en küçük yapı taşı ve bireylerin kişilik yapılarının oluşmasındaki en önemli parçayı oluşturmaktadır. Genlerden getirilen özellikler ile ilk eğitim aldığımız aile ortamı bir araya gelerek bireylerin kişilik yapılarını oluşturmaya başlamaktadır. Mizaç özellikleri ile bu etkinin harmanlanması sonucunda her bireyde kendine özgü kişilik yapıları görülmektedir. Bu özelliklerde ailenin yani anne ve babanın etkin şekilde rol aldıkları da bilinmektedir.

Zamanla değişen ve gelişen sosyal yapılar içerisinde ailenin pozisyonu ve aile içindeki rollerin dağılımında da ciddi değişiklikler oluşmaya başlamıştır. Özellikle sanayi devrimi ile kadınların iş hayatına girişi sonucunda çocuklarla hayatlarında baba rolünün artmasına vesile olmuştur.

Geleneksel aile yapılarında babanın rolü en basit anlamıyla disiplin, koruma ve para kazanmaydı. Yani baba evi tehlikelerden koruyan, ailede disiplinin simgesi olan ve aileye para kazandıran kişi rollerini üstlenmekteydi. Özellikle sanayi devrimi, endüstriyelleşme ve kentleşme oranlarındaki artış ile kadın sosyal hayatını içine daha fazla girmeye başlamıştır. Bu durumda aile içinde kadının bazı rollerini erkeğinde üstlenmesine neden olmuştur. Nitekim bu süreçle birlikte babalar çocuklarıyla daha fazla vakit geçirmeye, onların bireysel ihtiyaçlarını daha fazla gidermeye başlamıştır.

Babanın aile içi etkileşime katılması ve farklı roller üstlenmesinde sosyal gelişmelerin dışında; yaş, çalışma hayatı, sosyal rolleri, kişilik yapısı, psikolojik iyi oluş hali, eşi ile ilişkisi, eğitim düzeyi, eş ve baba olma motivasyonu, çocuğun cinsiyeti ve yaşı gibi pek çok etmen rol oynamaktadır. Yaşar Kuzucu’nun 2016 yılında yaptığı derleme çalışmada bu başlıklara yönelik pek çok kaynak gösterilmiş ve bu başlıkların babalık rolündeki etkilerini bir araya getirmiştir.

Babanın çocuklarla ilgilenme şekillerine bakıldığına babalar daha çok oyun vasıtasıyla ve fiziksel temasın ön planda olduğu bir iletişim şekli belirlerken, anneler ise daha çok sözel iletişimin kuvvetli olduğu ve hayatın her alanına dokunan bir iletişim şekli kullanmaktadır. Yani anneler daha çok duygusal gelişime ağırlık verip bu yönde çocuklarının gelişimine katkı sağlarken, babalar daha çok fiziksel yöne yatırım yapılmasını sağlamaktadır. Babanın çocuk gelişiminde etkilerini aşağıdaki başlıklar halinde ele almak daha doğru olacaktır;

Zihinsel gelişim açısından babalarıyla ilişkileri kuvvetli olan çocukların bilişşel gelişimlerinin ve problem çözme becerilerinin daha başaralı olduğu görülmektedir. Bu durumda gerek çatışma yönetiminde gerekse akademik başarılarda babaların ciddi bir role sahip olduğunu göstermektedir.

Duygusal gelişim açısından baba ile ilişkiler özellikle bağlanma ve güven konusunda önem kazanmaktadır. Babası ile ilişkileri kuvvetli ve daha fazla vakit geçiren çocuklar güvenli bağlanma sağlamakta ve kendilerine olan güvenleri artmaktadır. Bu durumda bireysel gelişimleri, problem çözme becerileri, bilişşel gelişimleri gibi pek çok konuda olumlu etkilerin görülmesine katkı sağlamaktadır.

Cinsel kimlik gelişimi açısından baba ile ilişkiler ise kilit role sahiptir. Sağlıklı cinsel kimlik oluşumunda babanın rolü tüm bireylerden daha fazladır. Bundan dolayı doğru cinsel kimlik gelişimi için baba ile kurulacak ikili ilişkiler çok önemlidir.

Sosyal kimlik gelişimi açısından baba ile ilişkilerde babaların özellikle cesaretlendirici, destek verici, disipline edici ve onaylayıcı rolü oynadıkları görülmektedir. Yani sosyal kimliğin oluşması için yapılan faaliyetlerin neredeyse tüm adımlarda babaların ciddi bir role sahip olduğu pek çok alan çalışmasında tespit edilmiştir.

Tabi ki olayın birde eşler açısından değerlendirilmesinde yarar var. Özellikle çalışma hayatında daha fazla rol alan bayanların sorumlulukları da her geçen gün artmaktadır. Bu durum bayanların üzerindeki yükü arttırmakta ve çocuklarıyla geçirecekleri vakti de sınırlamaktadır. Babaların bu sorumluluğu eşleriyle paylaşmaları gerekmektedir. Aksi durumda çocukların kişilik, sosyal, psikolojik ve diğer açılardan gelişimi olumsuz etkilenecektir.

Recep TURAN / PDR Uzmanı  

AŞAĞIDAKİ YAZILAR DA İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR!