Çocukluk ve Erken Okul Dönemi

Akademik çevrelerde yetişkinlik dönemi hastalıklarının birçoğunun kökeninin çocukluk döneminin erken evrelerinde yaşanmış gelişimsel ve biyolojik olumsuzluklara dayandığı konusunda genel bir fikir birliği vardır. Ancak bu olumsuzlukların sağlık üzerindeki etkileri genellikle uzun yıllar sonra ortaya çıkar. Bazısı birikerek etkisini gösterirken, bazısı biyolojik gelişimin hassas dönemlerinde meydana gelerek yetişkinlikte sağlık sorunlarına zemin hazırlar. Bu durum olumsuz çocukluk dönemi yaşantıları ile sağlık sorunları arasındaki bağı anlamayı zorlaştırır.

Olumsuz Çocukluk Yaşantılarının Etkileri

Olumsuz çocukluk yaşantıları riskli davranışlar, psikolojik sorunlar ve ciddi hastalıklar üzerinde kalıcı etkiler bırakabilir. Kaiser Permanente tarafından yapılan Adverse Childhood Experiences (ACE) araştırması olumlu çocukluk yaşantılarına sahip bireylerin olumsuz yaşantılara sahip olanlardan ortalama 20 yıl daha fazla yaşadığını ortaya koymuştur. Araştırmada yaşı ortalama 59 olan 17.000 yetişkinin 18 yaşından önceki yaşantıları incelenmiş ve olumsuz yaşantı sayısı arttıkça sağlık sorunlarının da arttığı görülmüştür. Şu yedi olumsuz çocukluk yaşantısı duygusal ve fiziksel sağlık üzerinde kalıcı etkiler yaratmaktadır:

• İstismar (bedensel, duygusal, cinsel)
• İhmal (bedensel, duygusal)
• Aile içi şiddet
• Ebeveynin hapiste olması
• Ebeveynin boşanması veya ayrılması
• Ev ortamında madde kullanımı
• Evde akıl sağlığı sorunları

Olumsuz yaşantı sayısı arttıkça diyabet, kalp hastalığı, inme ve bağışıklık sistemi hastalıkları gibi sağlık sorunlarının gelişme riski de çok daha yüksek olmuştur. Vermont Üniversitesi’nden Dr. Michelle Shepard beş yaşından önce yaşanan olumsuzlukların çocuğun strese karşı tepki sistemi henüz gelişmediği için özellikle yıkıcı olduğunu belirtmiştir.

Anne Bakımı ve Sağlık

Anne bakımının kalitesi hem fizyolojik süreçleri hem de sağlık ve yaşam süreci üzerindeki etkileri belirler. Araştırmalar yetersiz anne bakımının ve ayrılığın telomerlerin kısalması gibi genetik düzeyde etkiler yaratarak ilerleyen yaşlarda obezite, diyabet ve kalp hastalıkları gibi sorunlara neden olduğunu göstermiştir. Anne sütü ile beslenme birçok durumda çocuğun biyolojik sağlığına olumlu katkı sağlarken uzun dönem yaşam sürecine etkisi sınırlıdır.

Erken Eğitim ve Okula Erken Başlama

Erken eğitim bireyin yaşam yolculuğunda çok önemli bir etkendir. Ancak yaşıtlarından büyüklerle aynı sınıfta yer almak, özsaygı gelişimini olumsuz etkileyebilir. Malcolm Gladwell’in Outliers kitabında ele aldığı gibi erken yaşta yaşanan avantajlar ve dezavantajlar bireyin geleceğini şekillendirebilir. Zorlayıcı ebeveyn tutumları çocukların sosyal ve psikolojik gelişimlerine zarar verebilir.

Sosyo-Ekonomik Statü ve Yaşam Süreci

Çocukluk ve yetişkinlik dönemindeki sosyo-ekonomik statü, yaşam süreci ve sağlık üzerinde bağımsız şekilde etkili olmaktadır. Eğitim zekâ ve sosyo-ekonomik statü arasındaki karmaşık ilişki bireyin sağlığı ve ömrü üzerinde belirleyici bir rol oynar.

Sonuç

Erken yaşam deneyimleri yetişkin sağlığı üzerinde uzun vadeli etkiler yaratır. Ancak bu etkiler bireysel ve toplumsal çabayla değiştirilebilir. Kamu yönetimlerinin bu eşitsizlikleri azaltacak politikalar geliştirmesi esastır.